Siara – pierwsze mleko, które daje noworodkowi najlepszy start
Czy wiesz, że karmienie piersią może zacząć się jeszcze przed porodem? Mowa o siarze – pierwszym, niezwykle cennym mleku, które organizm kobiety zaczyna produkować jeszcze w ciąży. Choć jest go niewiele, to prawdziwy eliksir zdrowia dla noworodka.
Czym jest siara i dlaczego jest tak ważna?
Siara (łac. colostrum) to gęsty, żółtawy płyn, który zawiera wszystko, czego potrzebuje noworodek w pierwszych godzinach i dniach życia. Jej skład znacznie różni się od dojrzałego mleka matki – i właśnie to czyni ją tak wyjątkową.
Najważniejsze cechy siary:
- Bogactwo przeciwciał, zwłaszcza immunoglobuliny A (IgA), które chronią noworodka przed infekcjami.
- Wysoka zawartość białka, które wspiera wzrost i regenerację.
- Jest lekkostrawna nawet dla niedojrzałego układu pokarmowego.
- Obecność czynników wzrostu, które wspomagają rozwój jelit i budowę odporności.
- Działanie ułatwiające wydalenie smółki – pierwszego stolca noworodka.
Co więcej, siara własnej matki pomaga noworodkowi łagodnie przejść przez metaboliczne wyzwania pierwszych dni życia, stabilizując m.in. poziom glukozy – co ma ogromne znaczenie szczególnie w przypadku mam z cukrzycą.
Odciąganie siary jeszcze przed porodem – czy to ma sens?
Wiele kobiet obawia się, że nie będzie miało wystarczającej ilości mleka lub że karmienie piersią będzie trudne i niekomfortowe. Tu z pomocą przychodzi prenatalne odciąganie siary, znane jako ABE (z ang. Antenatal Breastmilk Expression).
To nic innego jak ręczne odciąganie i zbieranie siary jeszcze w czasie ciąży, zazwyczaj od 37. tygodnia. Celem tej praktyki jest:
- przygotowanie się do karmienia piersią,
- zwiększenie pewności siebie,
- zgromadzenie zapasu siary, szczególnie ważnego dla noworodków zagrożonych hipoglikemią.
Praktyka ta jest już rutynowo stosowana m.in. w Australii, Nowej Zelandii i Wielkiej Brytanii – z bardzo dobrymi wynikami. W Europie kontynentalnej wciąż jest jednak mało znana i rzadko zalecana.
Bezpieczeństwo przede wszystkim
Jedną z częstych obaw związanych z prenatalnym odciąganiem siary jest możliwość wywołania porodu poprzez uwolnienie oksytocyny. Badania pokazują jednak, że w zdrowej ciąży taka praktyka nie wiąże się z ryzykiem przedwczesnych skurczów czy innych powikłań. Dlaczego?
Ponieważ wrażliwość macicy na oksytocynę rośnie dopiero w terminie porodu, a wcześniejsze uwolnienie tego hormonu – np. w trakcie stosunku seksualnego czy karmienia starszego dziecka – również nie jest przeciwwskazane.
Korzyści nie tylko fizyczne, ale i psychiczne
W badaniu z 2021 roku wykazano, że większość kobiet w ciąży z cukrzycą, które przeszły szkolenie z odciągania siary na kilka tygodni przed porodem, z powodzeniem zbierała siarę i karmiła piersią po porodzie. Co najważniejsze – czuły się pewniejsze siebie i chętniej kontynuowały karmienie również po powrocie do domu.
Zgromadzony zapas siary działał jak „plan B”, który dawał poczucie bezpieczeństwa i zmniejszał presję związaną z początkiem karmienia piersią.
Podsumowując:
Prenatalne odciąganie siary to:
✔ bezpieczna i prosta metoda przygotowania się do karmienia piersią,
✔ realne wsparcie dla kobiet z grup ryzyka (np. z cukrzycą ciążową),
✔ sposób na zwiększenie pewności siebie i kompetencji macierzyńskich,
✔ szansa na wyłączne karmienie piersią od samego początku.
Jeśli jesteś w ciąży i chcesz przygotować się jak najlepiej na karmienie piersią – warto porozmawiać ze swoim lekarzem, położną lub konsultantką laktacyjną o możliwości odciągania siary jeszcze przed porodem.
Rozmowa z Mamą Matyldy, która zgłosiła się na konsultację laktacyjną w ciąży.
Czy warto umówić się na konsultację laktacyjną jeszcze w ciąży?
Tak, jak najbardziej warto się umówić na konsultację w ciąży. Daje to poczucie większego spokoju, zwłaszcza ze czas po porodzie jest bardzo trudny emocjonalnie, pozwala to na omówienie różnych scenariuszy które mogą nas czekać uwzględniających np. jaki był poród, czy bobas trafia do inkubatora, czy kwestie chorób towarzyszących ciąży i ich wpływu na laktacje itp.
Czy warto zacząć przygotowywać się do karmienia piersią jeszcze w ciąży?
Tak, jeśli zależy nam na karmieniu piersią to przygotowanie w ciąży może pozwolić na łatwiejszy start laktacji, mniejszy stres i da narzędzia do działania w razie pojawienia się problemów, żeby szybko reagować, bo te pierwsze dni i tygodnie są najważniejsze. W sytuacji gdy są jakieś dodatkowe problemy w ciąży np. u mnie cukrzyca ciążowa może okazać się bardzo ważne by wiedzieć czym można się wspomóc bo problemy są wtedy dużo bardziej prawdopodobne.
Jak Pani ocenia, jak się Pani czuła odciągając siarę jeszcze w ciąży?
Kiedy miałam odciągać siarę jeszcze w ciąży na początku czułam się z tym trochę nieswojo, bo niewiele o tym słyszałam, ale gdy zaczęłam to robić, okazało się to bardzo proste. Widząc pojawiające się krople mleka czułam się też pewniej, co do startu laktacji później, bo jednak to co widać, to bardziej do nas przemawia. W końcu stało się to codzienną rutyną.
Czy warto odciągać siarę w ciąży, gdy są wskazania?
W moim odczuciu warto przy wskazaniach odciągać siarę (u mnie cukrzyca ciążowa i problemy z laktacją przy pierwszym dziecku). Jak się okazało po urodzeniu córka musiała trafić do inkubatora, a ja miałam zabezpieczenie dla niej na pierwsze karmienia. Dodatkowo super udało się rozkręcić karmienie piersią mimo przeszkód, i myślę że miało to duży wpływ.
Co udało się Pani osiągnąć dzięki odciąganiu siary jeszcze w ciąży?
Myślę że ze odciąganie siary w ciąży było jednym z głównych składowych do osiągnięcia bezproblemowego karmienia piersią i dobrego startu laktacji. Miałam tez najbardziej wartościowe mleko dla córki na pierwsze godziny po porodzie, gdy okazało się niezbędne. To dało mi dużo spokoju na początku. Dało mi to tez po prostu przygotowanie w kontekście odciągania ręcznego, wiec jak już urodziła się córka wiedziałam jak to robić i szło mi to dużo sprawniej i skuteczniej.
Czy kolejnym razem też by się Pani na to zdecydowała?
Bibliografia
Johnsen M, Klingenberg C, Brand M, Revhaug A, Andreassen G. Antenatal breastmilk expression for women with diabetes in pregnancy – a feasibility study. Int Breastfeed J. 2021 Jul 23;16(1):56. doi: 10.1186/s13006-021-00393-1. PMID: 34301285; PMCID: PMC8299162.
Chen S, Washio Y, Liu A, Acker C, Herrine G. Teaching antenatal hand expression: a feasibility study in an inner urban U.S. hospital. Int Breastfeed J. 2023 Aug 10;18(1):39. doi: 10.1186/s13006-023-00578-w. PMID: 37563682; PMCID: PMC10416364.
Mess S, Palatnik A, Cabacungan E. Antenatal Breast Milk Expression Survey of Individuals Whose Pregnancy Was Complicated by Diabetes: Exploring Knowledge, Perceptions, Experiences, and Milk Volume Expressed. Am J Perinatol. 2024 Dec;41(16):2243-2251. doi: 10.1055/s-0044-1786546. Epub 2024 May 9. PMID: 38723640; PMCID: PMC11847562.
Zaman F, Morgan S, Scalora C, Nelson M, Francis J. Prenatal Breastfeeding Education with or without Hand Expressing Human Milk and Breastfeeding Duration in a Rural Population. Nutrients. 2024 Sep 29;16(19):3303. doi: 10.3390/nu16193303. PMID: 39408269; PMCID: PMC11478350.
Juntereal NA, Geddes DT, Lake ET, Spatz DL. A Longitudinal Observation of Antenatal Milk Expression in Mothers of Infants with Congenital Anomalies. Breastfeed Med. 2024 Dec;19(12):901-910. doi: 10.1089/bfm.2024.0086. Epub 2024 Oct 9. PMID: 39382990; PMCID: PMC11655392.