Dzisiaj zapraszam Was na kolejny artykuł w ramach #specjaliścidzieciom . Napisałam go razem ze znaną już Wam psycholog Dorotą Blumczyńską .
Depresja jest zaburzeniem nastroju, który objawia się m.in.:
- Smutkiem czy przygnębieniem
- Rozdrażnieniem
- Irytacją
- Obniżoną samooceną
- Chwiejnością emocjonalną
- Zmęczeniem
- Zaburzeniami snu
- Zmianami masy ciała
(* to tylko część z objawów, pod którymi może kryć się depresja).
W tym artykule zajmiemy się szczególnym rodzajem depresji, czyli depresją u mamy.
Zarówno depresja, na którą mama cierpi przed porodem jaki i depresja poporodowa, są to sytuacje, kiedy należy się jej pomoc! Zwracam się do Was z ogromną prośbą o zachowanie czujności i wsparcie dla mamy zmagającej się z tą chorobą. Jej skutki są odczuwalne również przez cały system rodzinny, a w szczególności przez nowo narodzone dziecko.
Jak depresja u mamy może wpływać na dziecko?
Dzieci mam z depresją :
- Nie otrzymują odpowiedniej ilości wsparcia dla procesów samoregulacyjnych, przez co mogą mieć trudności w tym aspekcie, jeśli matki nie zastąpi w tym inny uważny na dziecko opiekun.
- Mają problemy z budowaniem więzi.
Kontakt wzrokowy to jedna z najważniejszych umiejętności jakie zdobywa dziecko w pierwszych miesiącach życia. Trudności w osiągnięciu tej umiejętności mogą pojawić się zarówno ze strony mamy jak i dziecka. Dzieci mam, które unikają kontaktu wzrokowego, przestają starać się go nawiązać przez brak reakcji ze strony mamy. Może to wpłynąć na trudności z dalszym prawidłowym rozwojem dziecka.
Dziecko rodzi się z umiejętnością nawiązywania więzi, ale jeśli nie znajdzie żadnej osoby, z którą może ją nawiązać, to wykształca pozabezpieczny wzorzec przywiązania, który może utrudniać nawiązywanie bliskich relacji w przyszłości.
- Często takie niemowlęta wykazują apatię i małą aktywność, gdyż kiedy ich potrzeby nie są zaspokajane, a one nie czują się bezpiecznie, wpadają w stan zamrożenia, który można porównać do depresji, również będącą formą zamrożenia.
- U dzieci, które nie doświadczają bliskości z opiekunem, można zaobserwować:
– zwiększone parametry stresu,
– drażliwość,
– mało pozytywnych emocji,
– zaburzenia regulacji objawiające się na przykład płaczem czy zaburzeniami snu (więcej na temat samoregulacji znajdziesz tutaj).
- Obserwujemy u nich również trudności z regulowaniem emocji w późniejszym wieku. Często mają one trudności ze zrozumieniem emocji innych dzieci.
A jak zachowują się mamy cierpiące na depresję w stosunku do dzieci?
- Możemy zaobserwować brak lub słabo wyrażoną tzw. mowę matczyna.
„Mowa matczyna” to nic innego jak wyższy ton, zwolnione tempo i modelowa motoryka w trakcie zwracania się do dziecka. Jest ona jak najbardziej naturalna i potrzebna. Ułatwia ona bowiem „łapanie” kontaktu z nowym członkiem naszej rodziny. Nie ma ona negatywnego wpływu na rozwój mowy dziecka. Dzięki niej łatwiej będzie nam złapać kontakt wzrokowy z naszym maleństwem. Mowa matczyna opiera się na synotni, która jest wchodzeniem w bardzo bliski kontakt z dzieckiem, prawie jakby było się jednym organizmem. Takie coś jest bardzo trudne dla matki znajdującej się w złym stanie.
Mamy, które zmagają się z depresją mówią cicho, ich głos jest monotonny.
- Jak wspomniałam wyżej: nie nawiązują kontaktu wzrokowego lub jest go bardzo mało.
- Ograniczenie funkcji rodzicielskich tj.:
– odpowiedzi emocjonalnej,
– empatii,
– rozpoznawania potrzeb dziecka,
– czasem nawet adekwatnego zaspokajania potrzeb fizycznych.
- Możemy zaobserwować ogromny strach przed zostaniem sam na sam z dzieckiem.
- Mamy z depresją mają jeszcze większą trudność z uwierzeniem we własne kompetencje i umiejętności, jako matka niż mamy bez depresji.
- Zachowania kobiety mogą pójść w inną stronę mianowicie matki z depresją mogą być również nadmiernie skoncentrowane na dziecku. Może to objawiać się odcinaniem dziecka od innych osób albo bardzo dużym lękiem o jego życie i zdrowie.
7. Bywa, że pojawiają się fantazje o skrzywdzeniu dziecka lub ucieknięciu z domu. Jeśli stają się uporczywe warto natychmiast szukać pomocy.
Co ciekawe u mężczyzn, którym partnerki cierpią na depresję poporodową, również mogą pojawić się objawy depresji.
To jak im pomóc?
Skierować jak najszybciej do lekarza aby ten mógł ocenić stan mamy i zadecydować o sposobie leczenia. Bo w zależności od nasilenia objawów możemy leczyć zarówno farmakologicznie jak i innymi metodami np. psychoterapią. Warto też pamiętać, że podobne objawy mogą być związane z somatycznymi problemami, które mogą wystąpić u matki w połogu i wymagają medycznego wsparcia.
Dobra wiadomość jest taka, że dostępne są leki w leczeniu depresji w trakcie, których przyjmowania można karmić piersią! Jest nawet lepiej: karmienie piersią zmniejsza ryzyko i skutki depresji u mamy, a także jej skutki u dziecka. Najnowsze badania pokazują, że karmienie piersią chroni matkę również przed depresją w późniejszym okresie życia – w okresie po menopauzalnym.
Depresja poporodowa przynosi cierpienie nie tylko matce, ale całej rodzinie. Bardzo ważne jest, żeby ją samą otoczyć odpowiednią pomocą – ułatwiając jej codziennie obowiązki, wspierając w karmieniu (jeśli chce), ale przede wszystkim specjalistyczną pomocą w zakresie depresji. Istotne jest też zaopiekowanie się niemowlęciem, które potrzebuje rozwijać bezpieczną więź z opiekunem, dowolnym adekwatnie reagującym na jego potrzeby i dostępnym dorosłym. Nie chodzi o izolowanie dziecka od matki, dla jej dobrostanu ważne jest, żeby była z nim tak dużo jak chce, ale o wspieranie jej w tym tak, żeby to nie było dla niej za dużo.
Lek. Agnieszka Browarska
Dorota Blumczyńska jest psychologiem, której bliskie jest rodzicielstwo bliskości. Prowadzi swoją stronę By być oraz profil na facebooku i instagramie, na które Was gorąco zapraszam.
Bibliografia
-
Bilewska- Batorowicz E., Kossakowska-Petrycka K., Depressive mood In med. After the birth of their offspring: the role of social suport, fathers personality and prenatal expectations. J. Repord. Infant Psych. 2006
-
William V. Bobo, MD, MPH and Barbara P. Yawn, MD MSc MSPH, Concise Review for Physicians and other Clinicians: Postpartum Depression, 2016
-
Karmienie piersią w teorii i praktyce. Podręcznik dla doradców i konsultantów laktacyjnych oraz położnych, pielęgniarek i lekarzy. Kraków 2017
-
Kurs Problemy w Laktacji dla Lekarzy
-
Sangshin Park, Nam-Kyong Choi, Breastfeeding reduces risk of depression later in life in the postmenopausal period: A Korean population-based study, 2018