W poprzedniej części omówiłyśmy z Marceliną dostępne na rynku smoczki dla dzieci (tutaj). Tym razem opowiemy o prawidłowym użytkowaniu smoczków.
-
Kiedy pierwszy raz można wprowadzić dziecku smoczek?
Zdrowe, urodzone o czasie, karmione piersią dzieci mogą mieć wprowadzony smoczek najwcześniej po ustabilizowaniu się laktacji u mamy. Wypada to po około 4. tygodniach od porodu (średni czas stabilizyacji laktacji to 6 tygodni).
Jest to bardzo ważne ze względu na proces regulacji laktacji. Smoczek nie może zastępować posiłków, bo mogłoby to spowodować ustabilizowanie się laktacji na zbyt niskim poziomie. To z kolei mogłoby skutkować niedostateczną ilością pokarmu. Związane jest to z III etapem laktogenezy, który polega na reakcji autokrynnej czyli lokalnej. Pokarm wytwarza się na zasadzie sprzężenia zwrotnego:
dziecko ssie -> piersi są opróżnione -> trzeba produkować mleko.
Jeżeli dziecko za rzadko lub niecałkowicie opróżnia piersi to proces produkcji mleka jest hamowany. Jest to informacja dla organizmu, że za dużo produkuje w stosunku do potrzeb dziecka, zaczyna więc produkować mniej.
Z tego powodu karmiąc piersią nie podajemy smoczka w co najmniej pierwszym miesiącu życia dziecka!
Zasada ta nie obowiązuje w odniesieniu do dzieci zdrowych, karmionych od urodzenia tylko butelką. Nie dotyczy również dzieci przedwcześnie urodzonych czy długotrwale hospitalizowanych, ale o tym napiszemy następnym razem. W odniesieniu do tych grup dzieci, smoczek bywa wprowadzany tak wcześnie, jak to tylko możliwe i jest wykorzystywany w celach terapeutycznych (trochę o tym możecie przeczytać w artykule o ssaniu nieodżywczym).
-
Jak dobrać odpowiedni dla dziecka smoczek?
Pisałyśmy o tym w poprzednim artykule (tutaj).
Przypominamy tylko, że odpowiedni smoczek to ten, który zaakceptuje dziecko i spełnia on warunki bezpieczeństwa.
-
W jakich sytuacjach podajemy dziecku smoczek?
Smoczek podajemy w SYTUACJACH EKSTRAMANYCH, czyli trudnych (bolesne zabiegi medyczne, stres, zmęczenie, konieczność wyciszenia się – gdy dziecko nie potrafi inaczej).
OBSERWUJEMY uważnie KIEDY DZIECKO SIĘ go domaga.
Jeżeli dziecko nie potrzebuje smoczka, a my mu go podajemy mimo to, wbrew jego woli to zabieramy mu możliwość wokalizacji czy eksploracji jamy ustnej poprzez wkładanie do niej rączek czy zabawek. Mouthing, bo o nim mowa, jest naturalnym etapem w rozwoju dzieci. Dziecko uczy się kierować rączki do buzi przygotowując ją do rozszerzania diety. Jama ustna jest też pierwszym oknem dziecka na świat i sposobem na jego poznawanie.
Tutaj się zatrzymamy na chwilę aby powiedzieć sobie kilka słów, o wyżej wspomnianym zjawisku MOUTHING.
Mouthing jest to sposób poznawania świata przez jamę ustną, który można zaobserwować u dzieci, przede wszystkim w okresie niemowlęcym. To stymulacja niezbędna do prawidłowego rozwoju. Drodzy rodzice pozwalajcie Waszym niemowlakom wkładać ręce do buzi! Zaopatrzcie dzieci w gryzaki, które w bezpieczny i praktyczny sposób będą dostarczały bodźców jamie ustnej maluszka. Nie wyjmujcie rączek z buzi za każdym razem kiedy dziecko je tam włoży.
Wyróżniamy trzy etapy mouthing w pierwszym roku życia dziecka.
Od narodzin do 4-5 m.ż.
W tym okresie główną stymulacją jest ssanie piersi (ssanie odżywcze i nieodżywcze) i/lub butelki oraz samo ssanie nieodżywcze np. smoczka, palców czy piąstek.
Od 5-6mż do około 9mż
W tym czasie powinniśmy zaobserwować różne rodzaje ruchu w jamie ustnej dziecka (więcej na ten temat przeczytacie tutaj). Ruchy te są bardzo istotne, ich zadaniem jest przygotowanie dziecka do gryzienia i żucia.
Od około 9 mż do 12 mż
Doszliśmy do etapu treningu. Niemowlę w tym czasie ćwiczy gryzienie, żucie, picie (o tym jaki kubek wybrać na start przeczytacie tutaj). Zaznaczę jednak, że sposób żucia czy gryzienia dziecko będzie się jeszcze uczyło powyżej pierwszych urodzin zanim osiągnie wszystkie możliwości charakterystyczny dla nas dorosłych.
-
Smoczek do spania?
Amerykańska Akademia Pediatrii (AAP) zaleca, aby rozważyć wprowadzenie dziecku smoczka do snu po ustabilizowaniu się laktacji u mamy celem ochrony przed SIDS (czyli zespołem nagłej śmierci łóżeczkowej)*. Badania pokazały, że ssanie nieodżywcze zmniejsza ryzyko jej wystąpienia. Pamietajcie jednak, że ssanie nieodżywcze dziecko również wykorzystuje w trakcie ssania piersi.
Patofizjologia SIDS, na którą smoczki mogą wywierać pozytywny wpływ cały czas nie jest jasna. Podejrzewa się, że:
- Smoczek może stanowić mechaniczną barierę przed przewróceniem się z pleców na brzuch.
- Ssanie smoczka powoduje, że język jest z przodu wpływając w ten sposób na utrzymanie drożność górnych dróg oddechowych.
- Smoczek powoduje, że niemowlę rzadziej porusza się w trakcie snu, ograniczając w ten sposób ryzyko zakrycia się kocami.
- Smoczki mogą również zmniejszać refluks żołądkowo-przełykowy i późniejszy bezdech.
- Zasugerowano również, że stosowanie smoczka może prowadzić do niewielkiego zatrzymania dwutlenku węgla i zwiększenia napędu oddechowego.
Warto jednak pamiętać, że gdy dziecko zaśnie i wypluje smoczek, to jeżeli się o niego nie upomina, nie podajemy mu go ponownie. W ramach profilaktyki prawidłowego sposobu oddychania, jeśli buzia dziecka po wypadnięciu smoka jest uchylona, domykamy ją (patrz niżej).
-
Często pojawia się pytanie: czy wyciągnąć dziecku z ust smoczek kiedy ono śpi?
W pierwszym roku życia nie ma potrzeby wyciągania dziecku smoczka, kiedy śpi (patrz wyżej zalecenia AAP).
-
Łańcuszkom mówimy – NIE.
Dlaczego?
Po pierwsze uzależniają one malucha od smoczka jeszcze bardziej. Dziecko otrzymuje informację, że smoczek jest przy nim cały czas. Już w drugim półroczu życia zaczyna bowiem kojarzyć fakt, że ma go blisko pod ręką. Tym sposobem smoczek ciągle sam o sobie przypomina. Po 6 miesiącu życia warto używanie smoczka ograniczać do niezbędnego minimum: do snu i w tych tzw. ekstremalnych sytuacjach. Jest to czas pojawienia się gaworzenia, więc warto dawać dziecku okazję do coraz dłuższych i bardziej intensywnych wokalizacji.
-
Pamiętamy o odpowiedniej higienie smoczka!
O tym było już parę słów w poprzedniej części. Teraz rozwiniemy ten punkt.
Smoczki są często kolonizowane przez mikroorganizmy. Dlatego bardzo ważne jest, aby o nie odpowiednio dbać.
Czego nie należy robić?
- Dzielić się smoczkiem. Nikt, oprócz dziecka do którego smoczek należy, nie powinien go ssać czy oblizywać.
- Smarować smoczka słodkimi substancjami.**
Co należy robić?
- Często myć i co jakiś czas wyparzać (chyba, że producent podaje, że nie należy wyparzać).
- Pilnować regularnej wymiany smoczków (uwaga zwłaszcza przy smoczkach kauczukowych – więcej na ten temat w pierwszej części cyklu smoczek – poznaj mnie).
- Rodzice powinni rozważyć, posiadani kilku smoczków, by móc spokojnie obracać nimi w cyklach czyszczenia i używania w ciągu dnia.
PODSUMOWUJĄC, można powiedzieć, że SMOCZEK POWINIEN BYĆ STOSOWANY ROZSĄDNIE, PRZEZ KRÓTKI CZAS I W OKREŚLONYCH OKOLICZNOŚCIACH. NIGDY NIE powinien ZASTĘPOWAĆ JEDZENIA czy być sposobem na zaspokojenie potrzeby bliskości, której oczekuje od nas dziecko.
W kolejnym tekście napiszemy o konsekwencjach długotrwałego stosowania smoczków i o tym kiedy i jak najlepiej się z nim pożegnać.
Marcelina Przeździęk jest neurologopedą, pedagogiem specjalnym i terapeutą NDT-Bobath. Jest też przesympatyczną osobą, która dzieli się swoją wiedzą i doświadczeniem na instagramie i facebooku. Gorąco zachęcam Was do obserwowania jej profilu.
**Wyjątkiem są sytuacje, gdy smoczek i roztwór cukru są stosowane jednocześnie w celu łagodzenia bólu. Dzieje się tak na przykład przy drobnych zabiegach medycznych, w trakcie których stwierdzono, że słodki smak i smoczki działają przeciwbólowo. Tym słodkim roztworem powinien być najlepiej, jeśli to możliwe, pokarm matki.
Podobne artykuły:
Bibliografia
- * AAP TASK FORCE ON SUDDEN INFANT DEATH SYNDROME. SIDS and Other Sleep-Related Infant Deaths: Updated 2016 Recommendations for a Safe Infant Sleeping Environment.
- * Does the Recommendation to Use a Pacifier Influence the Prevalence of Breastfeeding? Alejandro G. Jenik, MD, Nestor E. Vain, MD, Adriana N. Gorestein, MD, and Noemı ́E. Jacobi, MD, for the Pacifier and Breastfeeding Trial Group
- *https://www.mp.pl/pediatria/praktyka-kliniczna/algorytmy-i-objawy-alarmowe/206933,profilaktyka-zespolu-naglego-zgonu-niemowlecia-sids,1
- *Mitchell EA, Taylor BJ, Ford RPK, et al. Dummies and the sudden infant death syndrome. Arch Dis Child. 1993;
- La Leche League International . The Womanly Art of Breastfeeding. 6th edition. New York: Plume (The Penguin Group) Publishing; 1997. About the Pacifier;
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2791559/
- BMC Pregnancy Childbirth. 2017; 17: 130. When is the use of pacifiers justifiable in the baby-friendly hospital initiative context? A clinician’s guide Welma Lubbe and Wilma ten Ham-Baloyi
- Adair SM. Pacifier use in children: a review of recent literature. Pediatr Dent. 2003;25:449–458.
- O rozwoju Mouthing – czyli polskie dzieci mogą wkłądać rączki do buzi. M.Baj-Lieder, R. Ulman-Bogusławska, Warszawa 2020